Απόστολος Λυκεσάς

Ο Κολοκοτρώνης στη ...Λάρισα

Διαβάζεται απνευστί και δίνει την εντύπωση ότι γράφτηκε με μια ανάσα. Δεν συνιστάται στους έχοντες ανάγκη εθνικών αφηγημάτων. Ούτε και σε αριστερούς με βεβαιότητες.

Ανατέμνει με αξιομνημόνευτη προσήλωση το ποιητικό εργαστήρι ενός από τους μεγαλύτερους υπερρεαλιστές ποιητές του προηγούμενου αιώνα, για να μιλήσει με απροσποίητο ρίγος για την Επανάσταση του 1821.

Σε φέρνει να κλαις ή να γελάς διότι είναι γραμμένο με πάθος που δεν κρύβεται, όπως δεν κρύβεται και ο συγγραφέας του όταν συγκινείται με το υλικό που πραγματεύεται, τους ήρωες -τους αληθινούς ήρωες- των οποίων τις πράξεις και τα προσωπικά τους δεδομένα έχει αναζητήσει διεξοδικά, ανασυνθέτοντας την εικόνα ενός ποιήματος-σταθμού και παράλληλα την Ελληνική Επανάσταση.

Τα πραγματολογικά στοιχεία που καταθέτει ο γνωστός κριτικός λογοτεχνίας Κώστας Βούλγαρης, συγγραφέας και δοκιμιογράφος, υπεύθυνος των «Αναγνώσεων» της εφημερίδας Αυγή, συγκροτούν το πρώτο μέρος του βιβλίου του «Ο Κολοκοτρώνης ωραίος ως Μπολιβάρ – Ο Νίκος Εγγονόπουλος απέναντι στον Μακρυγιαννισμό» (190 σελ., εκδ. Βιβλιόραμα). Πρόκειται για 50 φλογερές σελίδες ανάλυσης του εμβληματικού ποιήματος «Μπολιβάρ», στις οποίες ο συγγραφέας καταλήγει πως ο Εγγονόπουλος έκρυψε στην καλύτερη κρυψώνα αυτά που ήθελε να πει, και είπε, δηλαδή «μπροστά στα μάτια όλων».

Η αξιολόγηση του Βούλγαρη ότι ο «Μπολιβάρ» είναι το μεγαλύτερο σύγχρονο ποιητικό έργο τον έβαλε στον πειρασμό να αναλύσει το ποίημα πέρα από τα προφανή. Σταματώ σε μια καίρια παρατήρηση του Βούλγαρη για τον γνωστό στίχο «στρατηγέ/τι ζητούσες στη Λάρισα/συ/ένας Υδραίος;». Ποιος ο στρατηγός; Και ποια η «Λάρισα»; Η γνωστή πόλη της Θεσσαλίας ή σημείο της γεωγραφίας του… Ναυπλίου; Και πού οδηγούν όλες οι απαντήσεις; Στον Κολοκοτρώνη. Και γιατί ο Εγγονόπουλος έντυσε Μπολιβάρ τον στρατηγό; Γιατί δεν λέει καθόλου το όνομά του; Και πώς αντιπαρατίθεται το ποίημα στον Μακρυγιαννισμό, δεδομένου ότι γράφτηκε τον χειμώνα του 1942-43, όταν ο Σεφέρης έγραφε τη γνωστή διάλεξη «Ενας Ελληνας - ο Μακρυγιάννης»; Και τι σχέση να έχει ο Κολοκοτρώνης με τον Θησέα, τον Ροβεσπιέρο ακόμη ή τον Λοτρεαμόν; Ποια η σχέση του γλωσσικού οχήματος των απομνημονευμάτων του Μακρυγιάννη με το αφήγημα του Χατζή Σεχρέτ «Αληπασιάδα» που τόσο αγάπησε ο ποιητής; Γιατί και πώς η Αριστερά προσδέθηκε στο άρμα της εθνικιστικής αφήγησης ή, όπως λέει χαρακτηριστικά Βούλγαρης, πώς συνέβη αυτή η «αυτοχειρία, αυτοακύρωση της αριστερής σκέψης»;

Ανατέμνοντας το ποίημα του Εγγονόπουλου, ο Βούλγαρης καταθέτει μια παθιασμένη ιστορική, ιδεολογική και πολιτισμική πρόκληση στην οποία όσοι θέλουν να την αμφισβητήσουν θα πρέπει να προσέλθουν κοπιάζοντας ιδιαίτερα. Παραμονές των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, το βιβλίο του Βούλγαρη μπορεί να γίνει αφορμή να ξαναδούμε κριτικά όλα τα ιστορικά και πολιτισμικά δεδομένα με τα οποία μεγαλώσαμε.

Εφημερίδα των συντακτών, 14/10/2020

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/264214_o-kolokotronis-sti-larisa